0-3 jr

 KIES voor kinderen van 0-2 en 0-3 jaar

Direct contact met een KIES professional

Voor ouders:

Een scheiding meemaken is voor elke leeftijd op eigen manier ingrijpend in het leven. Er wordt wel eens gedacht dat baby’s en jonge kinderen nog niet zoveel mee krijgen van een scheiding situatie. Dat is in werkelijkheid anders. Het is daarom belangrijk dat je als ouders meer weet over deze fase en invloed van de scheiding op je kind. Waarschijnlijk vind je het fijn te weten welke mogelijkheden er zijn om zelf bij te dragen aan een zo onbelast mogelijke periode in de ontwikkeling van je kind.

Voor meer informatie, een gesprek of hulp kun je als ouder contact opnemen met een KIES professional in je eigen regio. Voor het regelen van de scheiding kan een KIES Mediator of mediator die samenwerkt met een KIES Coach of KIES Zorg- en Opvoedcoach benaderd worden.

Foto Monique Claes

 
0-2 jaar
De leeftijdfase van 0-2 jaar is de fase van verbinden als kind met je ouders en als ouders met je kindje. Zo start de hechting van je kind aan jullie als ouders en opvoeders. Als ouder en opvoeder geef je samen vorm aan een zo fijn, warm en veilig mogelijke hechting. Dat doe je door te proberen hoe je het beste kunt afstemmen op je kind. Je probeert te voelen en begrijpen wat je kindje nodig heeft en tegemoet komen aan de behoeftes van je kind. Een kind dat daardoor veilig gehecht wordt, leert zich fijn en vrij te voelen om straks alles wat nieuw is te gaan ontdekken. Kinderen kunnen door de positieve ervaringen makkelijker nieuwe situaties aangaan. Ze kunnen ook makkelijker met alles wat een uitdaging is, nieuwsgierig, zonder angst en onnodige belemmeringen beginnen.

Een scheiding situatie is een situatie van verlies. Als partners verlies je elkaar in de relatie die je eens had. Jullie verliezen jullie gezin. Ook voor je baby is er verlies. Jullie kindje verliest de veiligheid van het gezin dat je had en jullie regelmatige vanzelfsprekende aanwezigheid als beide hechtingsfiguren, zijn of haar ouders. Je kindje begrijpt niet wat er gebeurt maar kan wel de gevoelens, het gedrag en de communicatie van ouders goed aanvoelen. Wat baby's voelen kunnen ze nog niet zo goed vertalen. Ze kunnen het wel registreren en in het lichaam opslaan. De scheiding kan bijvoorbeeld een niet fijn gevoel geven in een belangrijke ontwikkel fase in het leven en dat opslaan. In de ontwikkeling van kinderen kunnen naast de normale ontwikkeling die elk kind doormaakt (met vallen en opstaan) ook deze opgeslagen gevoelens en ervaringen een rol gaan spelen.

Elk kind maakt vroeg of laat 'hobbels' mee in het leven. Daar leren ze ook van, zeker als ze de kans krijgen hoe ze met de 'hobbels' om kunnen gaan. De meeste ouders willen dat hun kind zo min mogelijk van deze 'hobbels' meemaakt. Dat is niet altijd te voorkomen. Als kinderen nog te jong zijn om hen te leren er goed mee om te gaan, dan kunnen ouders dat voor hun kind doen.
Het is daarbij goed om te weten dat baby’s en jonge kinderen andere behoeftes hebben dan oudere kinderen. Voor hen is het belangrijk dat jullie ondanks de scheiding allebei het liefst heel regelmatig betrokken zijn, goed voor jullie kindje zorgen en veel liefde geven aan jullie kind. Dat is goed voor een gezonde hechting. Het is ook belangrijk dat je als ouders nog voldoende goed met elkaar kunt omgaan als je samen bij je kindje bent. Probeer daarom (tenminste) in het bijzijn van je kind niet handelen als ex-partners maar als ouders van jullie prachtige wondertje.

• Een baby heeft veel liefde, zorg en aandacht nodig van beide ouders, zeker geen geruzie.
• Een omgangsregeling voor baby’s met eenmaal per twee weken naar de andere ouder of co-ouderschap wordt afgeraden
• Liever vaker korte kwalitatieve momenten dan minder vaak lang contact
• Een omgangsregeling die werkt voor baby’s is anders dan wanneer kinderen ouder zijn
• De behoefte van baby’s is anders dan van wat oudere kinderen
• Probeer flexibel zijn wanneer dat nodig is voor je kind (ziekte kind bijvoorbeeld), in goed overleg afstemmen (verjaardagen en feesten)
• Duidelijke afspraken hanteren werkt verder het beste voor het kind
• Verander niet te veel in de wijze van zorgen, rituelen, dagritme e.d. voor het kind
• Wat je ook doet, zet de liefde voor jullie kindje voorop.

Ontwerp Amber Wildeman

2-3 jaar
Ook voor peuters wil je de beste ouder zijn, ook na je scheiding. Dat kan door je te realiseren dat het voor jullie peuter belangrijk is dat zoveel mogelijk hetzelfde blijft. Zorg voor regelmatig contact met jullie beiden en sluit aan op de leeftijdsfase waarin jullie kind zit en wat het nodig heeft.

• Laat kinderen spelen en speel mee
• Zorg dat je op ooghoogte zit bij een gesprekje
• Praat bij voorkeur als beide ouders samen over de scheiding 
• Vertel kort en met eenvoudige woorden
• Zeg dat je als partners niet meer verliefd bent
• Dat ouders altijd de ouders van de peuter blijven
• Dat ouders altijd van hun kind blijven houden
• Leg uit wat dit praktisch voor de peuter betekent; mama krijgt een nieuw huis, je hebt twee kamertjes, etc
• Geef korte antwoorden op vragen en vertel niet meer dan antwoord op de vraag
• Vertel dat scheiden een beslissing is van grote mensen, kinderen hebben daar geen schuld aan en kunnen er niets aan doen.
• Een prentenboekje kan helpen bij het uitleggen en praten over scheiding en emoties.
• Blijf uitgaan van de liefde voor je kind.
• Een scheiding speelt niet alleen als je gaat scheiden. Er komen steeds opnieuw momenten van verandering en de emoties en gedragingen die de verandering met zich meebrengt. KIES kan kinderen en ouders in alle fases van de scheiding helpen er mee om te gaan.

*De beste contactregeling per leeftijdscategorie: 0-2 jaar (Handboek Scheiden en de Kinderen, pag. 56 - Socioloog echtscheidingsonderzoeker UU, Ed Spruijt): Baby’s moeten vooral de kans krijgen om zich te hechten. De oude standaardregeling voor contact van een weekend per veertien dagen is daarom niet geschikt. Frequent kort contact, bijvoorbeeld een paar keer per week een paar uur, is beter. Als de verstandhouding tussen de exen het toelaat, kan vader bij de baby zijn in het huis van moeder. Overnachten op een andere plaats zonder moeder is niet altijd aan te bevelen. Als een baby huilt wanneer de vader hem meeneemt, heeft dat soms meer te maken met angst voor de scheiding van moeder dan met weerstand tegen vader.

Louis Tavecchio, em. hoogleraar Pedagogiek UvA, en Geert Jan Stams, hoogleraar Forensische Orthopedagogiek UvA 2017: In het ideale geval hebben jonge kinderen in de periode van onvermijdelijke stress bij echtscheiding baat bij regelmatig contact en een blijvende relatie met beide ouders en familieleden. Voor kinderen kan het ook prettig zijn als de ex-en hun eigen huis /omgeving bij belangrijke alledaagste rituelen (ongeveer) hetzelfde ritme volgen, denk aan slaap/waaktijden, etenstijden en activiteiten.