Advocaten, mediators, rechters en kinderparticipatie

Kindparticipatie in ouderschapstaken; een juridische plicht én ontwikkelingsnoodzaak

Professionals in het juridisch werkveld
Bij (echt)scheidingen met minderjarige kinderen is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht. Daarbij moeten ouders aangeven op welke wijze het kind is betrokken bij de totstandkoming van de afspraken (artikel 815 lid 4 Rv).

Hoewel deze wettelijke bepaling helder is, blijkt uit evaluaties dat kindparticipatie in de praktijk vaak niet of slechts globaal wordt ingevuld. Veel ouderschapsplannen bevatten algemene formuleringen als “het kind is betrokken op een manier passend bij de leeftijd”, zonder verdere duiding. Deze leemte in uitvoering heeft directe gevolgen voor de juridische toetsing én voor het welzijn van kinderen.

KIES Kindplannen & Expertisecentrum Kind en Scheiding
Het Expertisecentrum Kind en Scheiding ontwikkelde, onderbouwde en implementeert dé ondersteunende tool voor kindgesprekken bij scheiding; de KIES Kindplannen. Deze gestructureerde instrumenten biedt  professionals de mogelijkheid om kindparticipatie methodisch, verantwoord en juridisch toetsbaar vormgegeven, in te zetten in hun werkpraktijk.
De plannen:

• zorgen voor een daadwerkelijke vertaling van de stem van het kind bij scheiding en naar het ouderschapsplan;
• passen bij de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind (van pre-verbaal tot adolescent);
• kunnen (ook) worden ingezet door juridische professionals;
• sluiten aan bij wet- en regelgeving en bieden houvast voor juridische toetsing;
• zijn inzetbaar in vrijwillig en gedwongen kader.

Voor kinderen tot 3 jaar is er een plan gericht op stabiliteit, hechting en continuïteit van zorg. Vanaf 4 jaar zijn kinderen meer actief betrokken, met passende werkvormen en verwerkingsruimte. Vanaf 8 jaar groeit het vermogen tot reflectie en toekomstgerichte inbreng. Voor iedere leeftijdsfase zijn er passende gespreksvormen en formats ontwikkeld.

Actuele inzichten uit praktijk en onderzoek
Onderbouwing van de het KIES‑concept en Kindplannen is gebaseerd op actuele wetenschappelijke en praktijkbevindingen:

• Kinderen willen en kunnen participeren;  mits begeleid op een veilige en ontwikkelingspassende manier. Onderzoek laat zien dat dit leidt tot meer acceptatie van afspraken en betere ouder-kindrelaties.
• Professionele ondersteuning is essentieel; veel ouders kunnen kindparticipatie niet zelfstandig waarmaken zonder ondersteuning.
• Effectiviteit van KIES; de methodiek is meerdere malen als effectief erkend opgenomen in de databank effectieve jeugdinterventies van het NJI. RCT onderzoek (Randomized Controlled Trial) onderzoek door de Universiteit Utrecht toont significante verbetering in welzijn, veerkracht en loyaliteitsherstel bij kinderen.
• Toenemende aandacht in de rechtspraak; pilots binnen rechtbanken laten zien dat kindparticipatie werkbaar en waardevol is, mits goed begeleid. De KIES Kindplannen bieden hier een concrete invulling en ondersteuning voor.

Wat betekent dit voor professionals?
Voor rechters, advocaten, mediators en raadsonderzoekers bieden KIES Kindplannen een duidelijk kader:

• Toetsbaar en controleerbaar: plannen zijn concreet en gedocumenteerd; geen vage bewoordingen maar navolgbare kindstem inbreng.
• Ondersteund door erkende methodiek: dus betrouwbaar én ethisch verantwoord.
• Bruikbaar in het hele traject: van eerste periode na de scheidingsmelding, bij mediation en overlegscheiding tot rechtbankprocedure.
• Vermindert conflict en verhoogt naleving: doordat kinderen zich gehoord voelen, is er meer draagvlak voor afspraken.
  
  

Meer weten of samenwerken?
Het Expertisecentrum Kind en Scheiding geeft presentaties, scholingen en ondersteunt rechtbanken, advocaten, mediators en gemeenten in het implementeren van kindgerichte werkwijzen. Neem contact met ons op voor meer informatie of afspraken en/of:

• Lezing kiezen voor het kind
• Toepassing KIES Kindplannen in (gerechtelijke) procedures
• Scholing van mediators of advocaat-scheidingsbemiddelaars
• Samenwerking tussen juridische en gedragsdeskundige professionals
• Ondersteuningsmogelijkheden in (complexe) scheidingssituaties