Culturele en sociale diversiteit in scheidingssituaties

Iedere familie is anders. Elk kind verdient passende ondersteuning.”

Foto; Bij een KIES training

Diversiteit
We leven in een samenleving met gezinnen met uiteenlopende culturele achtergronden, talen, geloofsovertuigingen, familiepatronen en opvattingen over opvoeding, gezag en scheiding. Wanneer ouders uit elkaar gaan, raken deze verschillen vaak meer op de voorgrond. Dat kan zorgen voor onbegrip, conflicten of drempels om hulp te zoeken.

Bij het Expertisecentrum Kind en Scheiding en via onze methodieken streven we ernaar dat ieder kind passende ondersteuning krijgt, ongeacht afkomst, taal, religie of sociale situatie. We werken daarom cultuursensitief én laagdrempelig, in samenwerking met ouders, familieleden en professionals uit diverse gemeenschappen.

De IJsbergtheorie van Diversiteit is een metafoor (populair door antropoloog Edward T. Hall  jaren '70) die illustreert dat zichtbare verschillen tussen mensen slechts een klein deel zijn van de totale diversiteit.

N.B. Er wordt vaak gesproken over diversiteit als een optelsom van verschillen. Echte aandacht voor diversiteit vraagt echter vraagt niet om te reduceren tot hokjes, maar dat we als mens en professional, de complexiteit van ieders eigenheid, verhaal en zijn, durven en kunnen zien, begrijpen, accpteren en (ver)dragen.

Wat kan een scheiding extra ingewikkeld maken in diverse gezinnen?

1. Verschillende opvattingen over gezin en gezag
In sommige culturen is het gebruikelijk dat opvoeding vooral door vaders, moeders of grootouders wordt geleid. De breuk van een relatie kan dan niet alleen tussen twee ouders spelen, maar het hele familiesysteem raken. Wie “mag” de kinderen opvoeden? Wie beslist?

2. Taalbarrières en communicatieproblemen
Ouders of grootouders met mindere of beperkte beheersing van het Nederlands kunnen zich minder goed uiten in gesprekken met school, hulpverlening of rechterlijke instanties. Informatie over rechten, afspraken en hulp komt niet altijd goed over.

3. Angst voor stigma of verlies van eer
Scheiden is in sommige culturen taboe of wordt als falen gezien. Ouders kunnen dan bang zijn voor afwijzing, roddel of verlies van hun positie in de gemeenschap. Dat kan hulp zoeken in de weg staan of leiden tot het onderdrukken van de behoeften van het kind.

4. Juridische en praktische drempels bij migratie
In internationale huwelijken of bij ouders met een verblijfsstatus kunnen juridische kwesties over gezag en omgang extra complex worden, zeker als één van de ouders terugkeert naar het land van herkomst.

5. Sociale achterstand of bestaansonzekerheid
Ouders die kampen met armoede, werkloosheid, psychische druk of laaggeletterdheid hebben vaak minder ruimte om begeleiding of juridische bijstand te regelen. Scheiden komt daar bovenop en kan het gezin extra ontwrichten.

6. Overige situaties
Wanneer gescheiden ouders te maken hebben met een bijzondere situatie als  een kind met een handicap, ontwikkel achterstand of andere situatie die om extra en/of andere aandacht vraagt, dan vraagt dat om andere en grotere uitdagingen voor het gezin in scheiding zelf en ook voor de begeleiding om zopassend mogelijk aan te sluiten.

Wat helpt? Wat doen wij?
Als Expertisecentrum Kind en Scheiding dragen we bij aan het vorm geven van onze samenleving, bewustwording, kennisoverdracht en bieden van ondersteuning. Daarbij houden we rekening met culturele en sociale diversiteit in gezinnen bij scheiding.

1. Cultuursensitieve begeleiding
De door ons getrainde professionals zijn er voor elk kind en gezin bij scheiding. We verwachten dat zij rekening houden met culturele verschillen en werken zonder oordeel. We kijken naar wat wél werkt voor dat specifieke gezin, in die situatie en dragen dit uit in onze trainingen en werkwijze.

2. Betrekken van het bredere netwerk
Soms is de sleutel tot herstel van rust niet alleen bij de ouders te vinden, maar bij ooms, tantes, grootouders of sleutelfiguren uit de gemeenschap. We betrekken deze mensen waar mogelijk in de gesprekken of ondersteunen door het bieden van materialen zoals bijvoorbeeld het KIES Grootouderplan en in verschillende talen uitgevoerde KIES Kindplannen.

3. Materialen in begrijpelijke taal
De huidige techniek biedt veel mogelijkheden voor het vertalen van informatie. We werken daarnaast waar mogelijk aan vertalingen van belangrijke tools en informatie in veel voorkomende talen zoals Engels en Spaans maar ook Arubaans. Ook proberen we te letten op eenvoudige uitleg voor mensen die moeite hebben met lezen of schrijven.

4. Samenwerking met sleutelpersonen en brugfiguren
In samenwerking met gemeenten en lokale welzijnsinstellingen bouwen we bruggen naar gezinnen die anders buiten beeld blijven. Vertrouwen en nabijheid zijn daarbij essentieel.

5. Praktische ondersteuning
Waar nodig helpen we ouders met het vinden van juridische hulp, toegang tot voorzieningen of het contact met instanties zoals Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbescherming of gemeente. Via onze website kan op de homepagina comtact worden gezocht met de door ons opgeleide professionals en hun organisaties

6. Aansluitende mogelijkheden
Het is niet perse de methodiek die soms niet aansluit maar de kennis over hoe deze toe te passen bij diverse omstandigheden. Met aanpassingen in onze programma's kan er vanuit een methodiek beter worden aangesloten op verwachtingen, behoeftes en noodzakelijkheden.

Wat kun jij doen als professional?

• Sta open voor culturele verschillen en vraag actief door naar familieverhoudingen en verwachtingen. 
• Vraag altijd of informatie begrepen is en niet of het alleen "duidelijk is".
• Werk met visuele ondersteuning, korte zinnen en concrete voorbeelden.
• Wees alert op stil verdriet of schaamte. Soms is dat lastiger zichtbaar.
• Betrek vertrouwenspersonen uit de gemeenschap als dat past bij het gezin.

Zijn er vragen of ben je op zoek naar een passende training voor professionals? Lees verder op onze website of neem contact met ons op.