Preventie en vroegsignalering bij scheiding

Kinderen spreken niet altijd in woorden maar altijd in gedrag.
Wie goed kijkt, kan het verschil maken'

Preventie & vroegsignalering bij scheiding

Waarom vroeg signaleren het verschil maakt voor kinderen
Waarom is vroegsignalering bij scheiding belangrijk? Een (v)echtscheiding raakt kinderen diep. Als conflicten lang aanhouden of kinderen geen ruimte krijgen voor hun gevoelens, kunnen de gevolgen jarenlang doorwerken. Onderzoek toont aan dat kinderen in zulke situaties een verhoogd risico lopen op (toxische) stress en problemen op sociaal-emotioneel, cognitief én lichamelijk vlak. Dit is ook wel bekend als ACE’s (Adverse Childhood Experiences).

Vroegtijdig signaleren en handelen voorkomt erger.
Hoe eerder zorgen worden herkend, hoe groter de kans op herstel en hoe kleiner de kans op blijvende gevolgen, ernstige schade, ouderverstoting, langdurig contactverlies of chronische stress bij het kind.

Wie kunnen signaleren?
Iedereen rondom het kind speelt een rol. Juist signalen in de dagelijkse praktijk zijn waardevol, ook als ze klein lijken.

• Scholen & kinderopvang; leraren, pedagogisch medewerkers, mentoren
• Huisartsen & JGZ; zien kinderen bij lichamelijke en mentale klachten
• CJG / wijkteams / sociaal werkers; eerste lijn bij zorgen of vragen
• Jeugdhulp & GGZ-professionals; bij begeleiding of diagnostiek
• Grootouders en familieleden; zien veranderingen van dichtbij
• Jeugdclub begeleiders/sportcoaches / vrijwilligers / etc; signaleren gedrag buiten het gezin

Signaleren betekent niet meteen een oplossing hebben. Het is vooral: durven zien, luisteren en doorverwijzen wanneer nodig'

Mogelijke signalen bij kinderen en jongeren

Wat kun je doen als professional of betrokkene?

• Luister zonder oordeel
  Stel open vragen, geef het kind of de jongere ruimte om te vertellen. Vertrouwen is cruciaal.
• Breng de situatie in kaart
  Praat (indien passend) met ouders of verzorgers. Zijn er afspraken over omgang? Is er communicatie? Wat zegt het kind zelf?
• Gebruik passende ondersteunende middelen en methodieken
  Denk aan de  KIES-plannen; het KIES Kindplan of bijvoorbeeld het KIES Grootouderplan, of de begeleidingsvormen die kinderen centraal zetten.
• Verwijs gericht door
  Bijvoorbeeld naar (KIES) mediation, (KIES Gescheiden Opvoeden) ouderbegeleiding, jeugd-GGZ of gespecialiseerde scheidingsondersteuning via professionals opgeleid door het Expertisecentrum Kind en Scheiding.
• Documenteer zorgvuldig
  Noteer signalen, gesprekken, data en vervolgacties. Dit is van belang voor vervolgstappen en samenwerking met andere instanties.
• Grijp snel in bij ernstige zorgen
  Bij signalen van mishandeling, verwaarlozing of ernstige psychische schade: neem direct contact op met het CJG, Veilig Thuis of de Raad voor de Kinderbescherming.

Checklist voor professionals

• Is er recent een scheiding of relatiebreuk?
• Gedraagt het kind zich anders dan voorheen?
• Spreekt het kind negatief over een ouder, zonder duidelijke aanleiding?
• Zijn er zorgen over schoolprestaties of sociale contacten
• Worden afspraken over omgang nageleefd?
• Is er sprake van spanningen of loyaliteitsdruk?
• Zijn er al vormen van hulp of ondersteuning?

Checklist voor ouders en familie

• Praat je op een neutrale manier over de andere ouder in bijzijn van je kind?
• Heeft je kind ruimte om gevoelens te uiten?
• Worden bezoekafspraken nagekomen? Zijn deze voor je kind duidelijk?
• Is contact met grootouders of andere familieleden behouden?
• Is er voldoende rust, stabiliteit en structuur voor het kind
• Heb je professionele ondersteuning overwogen?

Ondersteuning, tools en informatie
Bij het Expertisecentrum Kind en Scheiding vind je alles voor vroegsignalering en preventie:

• De methodieken KIES, JOS en SAMEN Wijzer
• KIES-programma’s voor verschillende leeftijden
• Materialen zoals het KIES Kindplan, KIES Grootouderplan en KIES Ouder Kompas
• Online training & ondersteuning voor professionals
• Begrippenlijst
• Signalering kaart en poster
• Overige gratis downloads en materialen voor in de praktijk

Ga naar: www.expertisecentrumkindenscheiding.nl voor het volledige aanbod